Ononis spinosa L.

Ιστορία

Τον 4ο αιώνα π.Χ. ο Θεόφραστος διατύπωσε την πρώτη περιγραφή της ονωνίδας. Τον 1ο αιώνα μ.Χ ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος περιέγραψαν τη χρήση του βοτάνου για τη μείωση ενοχλήσεων από το ουροποιητικό σύστημα και τις πέτρες στους νεφρούς. Σε μεταγενέστερα γραπτά ο Galen αναφέρθηκε στην επίδραση του φυτού στην αύξηση της ροής των ούρων και στη μείωση του μεγέθους των πετρών του ουροποιητικού συστήματος. Ο Lonicerus έγραψε: «Αυτό το βότανο είναι το καλύτερο από τα βότανα που απομακρύνουν τις πέτρες των νεφρών στον άνθρωπο και στα ζώα.» Οι πρόγονοί μας συνήθιζαν να "μαρινάρουν" το βότανο και να το καταναλώνουν όλο το χρόνο. Εκτιμάται ιδιαίτερα από την ιατρική κοινότητα καθώς έχει χρησιμοποιηθεί και για την θεραπεία των κονδυλωμάτων.

Το όνομα σχετίζεται με την αρχαία ελληνική λέξη "ónos" που σημαίνει "γαϊδούρι" και τη λέξη "oninemi", που σημαίνει "χρήσιμο". Ο συνδυασμός αυτών των δύο όρων υποδηλώνει ότι το βότανο θεωρούνταν χρήσιμο μόνο για τα γαϊδούρια, τα μόνα ζώα που μπορούσαν να το φάνε παρά τα αιχμηρά αγκάθια στα πλαϊνά μέρη του. Αυτά τα αγκάθια αντικατοπτρίζονται στο όνομα "spinosa". Ο Hegi θεωρεί αυτή την ερμηνεία απίθανη αν και ο ίδιος δεν μπορεί να προσφέρει καλύτερη εξήγηση. Διάφορες λαϊκές ονομασίες του βοτάνου δείχνουν ότι χρησιμοποιήθηκε ως διουρητικό για τον άνθρωπο και τα ζώα (κυρίως τα άλογα) καθώς και για την καταπολέμηση του οιδήματος που προκαλείται από κατακράτηση υγρών.

Χαρακτηριστικά βοτάνου

Η ονωνίδα είναι ψηλός θάμνος που φθάνει σε ύψος τα 60cm. Έχει μικρή ρίζα και ξυλώδες ρίζωμα που μπορεί να φτάσει έως και 50 εκατοστά σε μήκος. Τα φυλλώματα στο κάτω μέρος έχουν σχήμα τριφυλλιού, ενώ τα υπόλοιπα είναι μικρότερα σε μέγεθος με μονόφυλλα ωοειδούς σχήματος και οδοντωτές άκρες. Τα φύλλα είναι καλυμμένα με πολύ λεπτά τριχίδια. Τα εντυπωσιακά άνθη σε σχήμα πεταλούδας έχουν ροζ ή μωβ χρώμα και αναπτύσσονται στις γωνίες μεταξύ φύλλων και στελεχών. Η περίοδος ανθοφορίας του βοτάνου είναι από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο.

Φυσικό περιβάλλον

Η ονωνίδα συναντάται σε ξηρά λιβάδια και βοσκοτόπια, σε χωράφια και πλαγιές αλλά και σε εδάφη με τύρφη και αμμόλοφους. Ευδοκιμεί σε ηλιόλουστες τοποθεσίες με αργιλώδη ή ασβεστολιθικά εδάφη. Το βότανο είναι πλούσιο σε ασβέστιο και κάλιο γι' αυτό και συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας των πτωχών σε θρεπτικά συστατικά εδαφών. Βελτιώνει επίσης το μικροκλίμα και την υγρασία του εδάφους. Είναι εγγενές στην Ευρώπη, τη Μικρά Ασία και τις ακτές της Βόρειας Αφρικής και συναντάται σε ύψος 1500 μέτρων. Η ονωνίδα ήταν ευρέως διαδεδομένη αλλά δυστυχώς γίνεται ολοένα και σπανιότερη στην Ευρώπη.

Παρασκευή

Η Α.Vogel χρησιμοποιεί βότανα που συλλέγονται από τον Μάιο έως τον Ιούλιο. Για να παραχθεί το μητρικό βάμμα ονωνίδας γίνεται διαβροχή σε αλκοόλ ενώ το βότανο είναι ακόμα φρέσκο. Η χρήση της ονωνίδας έχει μακρά παράδοση στην Ιατρική η οποία έχει οριστεί και στην γερμανική ομοιοπαθητική φαρμακοποιία (HAB). Στις νέες φαρμακοποιίες η ρίζα ονωνίδας έχει επίσημη χρήση. Η φρέσκια ρίζα έχει χαρακτηριστική έντονη οσμή. Τα συστατικά των φύλλων και της ρίζας της ονωνίδας είναι παρόμοια γι' αυτό και το αποτέλεσμα από τη χρήση και την αξιοποίησή τους είναι συγκρίσιμο.