Mentha x piperita L.

Ιστορία

Το όνομα μέντα προέρχεται από το λατινικό "Mentha", το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό "Μίνθη". Εικάζεται ωστόσο ότι οι ρίζες των δύο λέξεων προέρχονται από μια προ-ινδοευρωπαϊκή γλώσσα. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία η νύμφη Μίνθη μετατράπηκε σε φυτό από τον Άδη, τον θεό του κάτω κόσμου. Το όνομα του είδους Piperita προέρχεται από τη λατινική λέξη "Piperitus" που σημαίνει ''πιπέρι''.

Είναι από τα παλαιότερα καλλιεργούμενα φαρμακευτικά βότανα. Διάφορα είδη μέντας χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαία κινεζική ιατρική ενώ οι Ιάπωνες αξιοποίησαν τις φαρμακευτικές δράσεις της μενθόλης για 2000 χρόνια. Κομμάτια μέντας βρέθηκαν στην περιοχή Abd-el-Quarnah σε αρχαίους αιγυπτιακούς τάφους από την περίοδο 1200-600 π.Χ. Ο Διοσκουρίδης χαρακτήρισε τη μέντα ευεργετική για το στομάχι. Ο Πλίνιος ο νεότερος συνιστά την μέντα για τη θεραπεία του κοιλιακού άλγους και τις παθήσεις της χοληδόχου κύστεως: ''Η μέντα ανακουφίζει από τον πόνο στο στομάχι καθώς απομακρύνει τα εντερικά σκουλήκια''.

Το επίσημο είδος της μέντας αποτελεί υβρίδιο τριών ειδών του βοτάνου που εκφράζεται με το "Χ" στο λατινικό του όνομα. Η τεκμηριωμένη ιστορία της μέντας ξεκινά το 1696. Ο Άγγλος γιατρός Dr. Eaton από την πόλη Hereford της Αγγλίας παρατήρησε πρώτος τα καλλιεργούμενα είδη μέντας. Στην συνέχεια, η μέντα περιεγράφηκε από τον Άγγλο Ray στο σύγγραμμα του με τίτλο ''Synopsis methodica stirpium britannicarum'' με το όνομα ''Mentha palustris Marsh Mint''. Ήδη από το 1721 το βότανο καταγράφηκε ως ''Mentha piperitis sapore'' στη φαρμακοποιία της πόλης του Λονδίνου. Περίπου την ίδια εποχή εισήχθη στην κεντρική Ευρώπη από γιατρούς όπου μαζί με το χαμομήλι έγινε ένα από τα πιο διαδεδομένα και συχνά χρησιμοποιούμενα φαρμακευτικά βότανα.

Χαρακτηριστικά βοτάνου

Το βότανο έχει διακριτό τετράγωνο στέλεχος που φτάνει σε ύψος μεταξύ 40 και 80 εκατοστών.  Τα κλαδιά του διακλαδίζονται έντονα προς την κορυφή. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή, αντίθετης διάταξης και οδοντωτά (πριονωτά). Συνήθως έχουν χρώμα βαθύ πράσινο αν και μερικές φορές είναι ελαφρώς κοκκινωπά. Στις μασχάλες των φύλλων υπάρχουν πυκνές ταξιανθίες ρόδινου ή άσπρου χρώματος. Ολόκληρο το βότανο έχει πικάντικη αρωματική οσμή και γεύση. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Η μέντα αναπαράγεται κυρίως με διαίρεση του ριζώματος και με μοσχεύματα. Ως υβρίδιο δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί από σπόρους καθώς συχνά επανέρχεται στην αρχική της μορφή. Μεταξύ των καλλιεργούμενων ειδών ''Mitcham Mint'' και ''Palatine Peppermint'', το μεν ''Mitcham Mint'' καλλιεργείται και διακρίνεται κυρίως για το αιθέριο έλαιο του, το δε ''Palatine Peppermint'' έχει ηπιότερη γεύση και χρησιμοποιείται για έγχυση και παρασκευή τσαγιού.

Φυσικό περιβάλλον

Η μέντα καλλιεργείται σε όλες τις εύκρατες κλιματικές ζώνες. Στα Βαλκάνια μάλιστα καλλιεργείται σε μεγάλες ποσότητες. Ευδοκιμεί σε υψόμετρο περίπου 1000 μέτρων και προτιμά τα ηλιόλουστα, γόνιμα, πλούσια σε οργανική ύλη εδάφη. Μετά την πάροδο των τριών ετών η ποσότητα των δραστικών ουσιών που παράγει το βότανο μειώνεται σημαντικά γι’ αυτό αντικαθίσταται από νέα μοσχεύματα (ριζώματα).

Παρασκευή

Η A.Vogel χρησιμοποιεί μέντα που καλλιεργείται σε ελεγχόμενες βιολογικές καλλιέργειες της εταιρίας. Η συγκομιδή του βοτάνου πραγματοποιείται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Τα φρέσκα ανθισμένα υπέργεια μέρη του βοτάνου (άνω τμήμα) διαβρέχονται και στη συνέχεια τα εμποτισμένα φύλλα και το αιθέριο έλαιο εξάγονται μέσω απόσταξης με ατμό. Η μέντα και το πτητικό αιθέριο έλαιό της χρησιμοποιούνται με πολλούς τρόπους τόσο για εσωτερική όσο και εξωτερική χρήση. Στην Αγγλία, τα Βαλκάνια, την Ανατολή και την Ινδία τα φρέσκα φύλλα μέντας χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στις βιομηχανίες καλλυντικών, φαρμακευτικών προϊόντων και τροφίμων (τσίχλες, παστίλιες για τον βήχα, λικέρ κ.λ.π.).