Hedera helix L.

Ιστορία

Ο κισσός έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους αρχαίους συγγραφείς. Στην αρχαία Αίγυπτο, ο κισσός ήταν ιερός για τον Όσιρη, τον θεό της γονιμότητας και κυβερνήτη του κάτω κόσμου. Στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, ο κισσό μαζί με το αμπέλι ήταν σύμβολα των θεών του κρασιού Διονύσου και Βάκχου. Το σύμβολο του κισσού το συναντάμε συχνά στον παλαιοχριστιανικό συμβολισμό και στους μεσαιωνικούς καθεδρικούς ναούς. Το Hedera είναι το λατινικό όνομα για τον κισσό. Λέγεται ότι προέρχεται από την ελληνική λέξη έδρα ή την λατινική haerere που σημαίνει "να καθίσει" και η οποία αναφέρεται στην κατανομή των ριζών του κισσού. Η ελληνική λέξη έλικα σημαίνει "περιέλιξη" ή "σπειροειδές σχήμα". Η ετυμολογία του αγγλικού ονόματος είναι αμφίβολη. Συνδέεται λανθασμένα με το "Old High German ebihouui" και το "Middle High German ebah". Η φαρμακευτική χρήση του κισσού είναι καλά τεκμηριωμένη. Τα γραπτά του Ιπποκράτη περιγράφουν τη ρίζα, τα φύλλα και τους καρπούς του κισσού ως φάρμακα για εσωτερική και εξωτερική χρήση.

Χαρακτηριστικά βοτάνου

Ο κισσός είναι πολύ ανθεκτικό αναρριχητικό φυτό ύψους έως 20 μέτρων, οι ρίζες του οποίου βρίσκονται σε δέντρα, βράχους και τοίχους. Δεν θεωρείται παρασιτικό φυτό παρόλα αυτά τα δέντρα που καλύπτονται από κισσό πεθαίνουν. Αυτή η κατάληξη οφείλεται κατά κύριο λόγο στο φαινόμενο του "στραγγαλισμού" κατά το οποίο οι μίσχοι του κισσού περιορίζουν την ανάπτυξη του δέντρου. Υπάρχουν και μεμονωμένα φυτά κισσού ηλικίας έως και 500 ετών, των οποίων οι κορμοί έχουν διάμετρο έως 2 μέτρα. Εκτός από τη ρίζα, υπάρχουν διακλαδιζόμενα κλαδιά με σκούρο πράσινο χρώμα και φύλλα με διάταξη τριών έως πέντε λοβών. Τα δερματώδη φύλλα είναι γυαλιστερά στην επάνω επιφάνεια με ανοιχτόχρωμη νεύρωση και είναι ανθεκτικά στο κρύο του χειμώνα.

Το φθινόπωρο τα ανώτερα κλαδιά φέρουν πρασινωπά, δυσδιάκριτα άνθη σε σχήμα ομπρέλας. Την άνοιξη αυτά ωριμάζουν αρχικά σε πράσινα και στη συνέχεια σε μπλε-μαύρα, δηλητηριώδη μούρα. Τα κλαδιά που φέρουν λουλούδια έχουν διαφορετική μορφή (διμορφισμός φύλλων). Είναι ωοειδή, σε σχήμα λόγχης και ενιαία. Ο κισσός σχηματίζει λουλούδια μόνο εάν αναπτύσσεται σε ζεστή, προστατευμένη τοποθεσία και όχι παραπάνω από τα 8 με 10 έτη της ζωής του. Τα λουλούδια του ανθίζουν από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο. Οι σπόροι σχηματίζονται την επόμενη άνοιξη.

Φυσικό περιβάλλον

Ο κισσός συναντάται στα αραιά μικτά δάση, στους ζεστούς βράχους και στα τείχη και ευδοκιμεί σε υψόμετρα μέχρι 1800 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι εγγενές στη δυτική, κεντρική και νότια Ευρώπη καθώς και στη νοτιοανατολική Ασία. Η αναρριχητική του φύση το καθιστά δημοφιλές ως διακοσμητικό φυτό και ως κάλυμμα τοίχου. Ο κισσός είναι το μόνο Ευρωπαικό φυτό της οικογένειας των Araliaceae και συγγενεύει με το ginseng της Άπω Ανατολής.

Παρασκευή

Η A.Vogel χρησιμοποιεί το αλκοολούχο βάμμα από φρέσκους βλαστούς κισσού που συλλέγονται από ανθισμένα άγρια φυτά το φθινόπωρο. Ο κισσός σπάνια πίνεται σαν τσάι, ενώ τα φύλλα του χρησιμοποιούνται συχνά στις ομοιοπαθητικές θεραπείες.