Harpagophytum procumbens

Ιστορία

To αρπαγόφυτο είναι γηγενές στη νότια και νοτιοδυτική Αφρική. Χρησιμοποιούνταν παραδοσιακά από τους αυτόχθονες για την αντιμετώπιση της δυσπεψίας και του πυρετού, ως καθαρτικό, για αιματολογικά προβλήματα, για την ανακούφιση από τον πόνο και για την επούλωση πληγών, εξανθημάτων και οιδημάτων. Η γνώση για τις φαρμακευτικές του εφαρμογές στη δύση φαίνεται να ήρθε από τον Γερμανό στρατιώτη και αγρότη G.H. Mehnert, ο οποίος έμαθε για το αρπαγόφυτο από έναν ντόπιο θεραπευτή κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων των λαών Herrero και Hottentot, το 1904 και 1906 αντίστοιχα. Το αρπαγόφυτο παρουσιάστηκε πρώτη φορά στην Ευρώπη το 1953 από τον O. H. Volk και χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την αντιμετώπιση μεταβολικών παθήσεων. Σύντομα οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό για την αρθρίτιδα. Το 1970, η "Αφρικανική ρίζα" γνώρισε πραγματική άνθιση στην Ευρώπη και την Ελβετία και έχει καθιερωθεί στον κόσμο της φυτοθεραπείας.
Το όνομα "Devil's Claw" αναφέρεται στα αγκάθια του καρπού τα οποία κολλούν στα νύχια των ζώων και με αυτόν τον τρόπο διασκορπίζονται. Τα αγκάθια αυτά αφαιρούνται δύσκολα και είναι δυνατό να προκαλέσουν σοβαρό τραυματισμό στα ζώα. Το βότανο χρωστάει την επιστημονική του ονομασία "Harpagophytum", στο σχήμα του ξηλώδους του καρπού το οποίο θυμίζει γάτζο (άρπαγος στα Ελληνικά).
Το όνομα Devil's Claw προκαλεί σύγχυση καθώς υπάρχουν 2 αλπικά φυτά στην οικογένεια των Campanulaceae τα οποία έχουν το ίδιο όνομα. Διαφοροποιούνται ως το πλατυκέφαλο Devil's Claw, γνωστό και ως πλατυκέφαλο Rampion (Phyteuma hemisphaericum) και το στρογγυλοκέφαλο Devil's Claw, γνωστό και ως στρογγυλοκέφαλο Rampion (Phyteuma orbiculare). Κανένα από τα δύο όμως δεν έχει θεραπευτικές ιδιότητες.

Χαρακτηριστικά βοτάνου

Το αρπαγόφυτο έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός φυτού της Σαβάνας. Η κύρια ρίζα του μπορεί να φτάσει τα 50 εκατοστά σε μήκος. Από αυτήν αναφύονται βολβώδη παρακλάδια, των οποίων η περιφέρεια μπορεί να φτάσει το 1.5 μέτρο και εκτείνονται σε βάθος έως 2 μέτρα. Το βότανο μπορεί να συγκρατήσει έως και 90% νερό σε αυτά τα βολβώδη παρακλάδια τα οποία χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Στην αρχή της εποχής των βροχών κάθε χρόνο, νέα παρακλάδια ξεπροβάλλουν από την κεντρική ρίζα και κείτονται στο έδαφος φτάνοντας σε μήκος τα 2 μέτρα. Σε αυτά τα παρακλάδια ξεπροβάλλουν περιμετρικά φρέσκα φύλλα. Στα κοτσάνια των φύλλων ανθίζουν κόκκινα-μωβ λουλούδια τα οποία μοιάζουν σε όψη με τη γλοξίνια. Από τα άνθη σχηματίζονται οι ξυλώδεις καρποί που εμφανίζουν μακριές, διακλαδισμένες προεξοχές. Σε αυτές τις "κάψουλες" αποθηκεύονται περίπου 50 σπόροι.

Φυσικό περιβάλλον

Το αρπαγόφυτο είναι αυτόχθονο στην έρημο Καλαχάρι στη Νότια Αφρική και στη Ναμίμπια. Η συγκομιδή γίνεται στο φυσικό περιβάλλον του φυτού. Οι ρίζες πρέπει να κοπούν σε μικρά κομμάτια και να στεγνώσουν αμέσως μετά τη συγκομιδή, διαφορετικά αποσυντίθενται ή αλλοιώνονται μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ενδεικτικά, μόνο 6 έως 14kg αποξηραμένου αρπαγόφυτου λαμβάνονται από 100kg φρέσκων ριζών. Η εντατική εμπορική χρήση σε συνδυασμό με τη συλλογή του από την άγρια φύση μπορεί να οδηγήσει στην εξαφάνιση του αρπαγόφυτου, ιδίως όταν η συγκομιδή περιλαμβάνει τη λήψη ολόκληρης της ρίζας. Το ευεργετικό αρπαγόφυτο συχνά αναμειγνύεται με το είδος Harpagophytum zeyheri το οποίο είναι παρόμοιο στη δομή του και δίνει παρόμοιο αλλά ασθενέστερο αποτέλεσμα. 

Παρασκευή

Η A.Vogel χρησιμοποιεί τις αποξηραμένες ρίζες του Harpagophytum procumbens που συλλέγονται από την άγρια φύση και οι οποίες στη συνέχεια εμβρέχονται με αλκοόλ για να παρασκευαστεί μητρικό βάμμα.