Πως το άγχος επηρεάζει τη λειτουργία της καρδιάς

Άγχος και καρδιαγγειακό σύστημα

Το άγχος επηρεάζει την καθημερινότητα και είναι υπεύθυνο για πολλές παθολογικές καταστάσεις όπως ημικρανίες, αϋπνίες και κατάθλιψη. Ειδικότερα το βραχυπρόθεσμο άγχος είναι δυνατό να συμβάλλει στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού, ενώ το μακροχρόνιο άγχος μπορεί να επηρεάσει και την ευαισθησία του εγκεφάλου στον φόβο, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

Το άγχος επηρεάζει τη λειτουργία της καρδιάς βραχυπρόθεσμα

Σε περιπτώσεις έντονου άγχους, σοκ ή ψυχολογικού τραύματος μπορεί να προκληθεί η παθολογική κατάσταση που ονομάζεται σύνδρομο ραγισμένης ή σπασμένης καρδιάς (Takotsubo Cardiomyopathy) η οποία μιμείται το καρδιακό έμφραγμα και τα συμπτώματά της είναι ο ξαφνικός πόνος στο στήθος, η δύσπνοια και μερικές φορές η λιποθυμία. Διαφέρει από το έμφραγμα καθώς προκαλείται από μυϊκό σπασμό στην καρδιά και όχι από την αρτηριακή απόφραξη και έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται προσωρινά η ροή του αίματος.
Πρώτη ένδειξη άγχους αποτελεί ο ταχύτερος καρδιακός ρυθμός. Βραχυπρόθεσμα επηρεάζεται το μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή και είναι υπεύθυνο για τα έντονα συναισθήματα όπως ο φόβος. Ειδικότερα το άγχος ενεργοποιεί στην αμυγδαλή την απόκριση μάχη ή φυγή (fight or flight) κατά την οποία η αρτηριακή πίεση αυξάνεται και ο καρδιακός ρυθμός επιταχύνεται. Αυτή η λειτουργία προκαλεί απότομη αύξηση των επιπέδων ενέργειας και εγρήγορση. Στη συνέχεια το σώμα ανακάμπτει γρήγορα από αυτό το μεμονωμένο περιστατικό και ο καρδιακός ρυθμός επανέρχεται στο φυσιολογικό.

Το άγχος επηρεάζει τη λειτουργία της καρδιάς μακροπρόθεσμα

Η αντίδρασή μας σε καταστάσεις άγχους συχνά καθορίζεται από προηγούμενες εμπειρίες καθώς τα επαναλαμβανόμενα περιστατικά άγχους μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο σύνδεσης του εγκεφάλου και της αμυγδαλής. Για παράδειγμα ένα άτομο που εκτίθεται επανειλημμένα σε στρεσογόνες ή τραυματικές εμπειρίες μπορεί να γίνει πιο ευαίσθητο στο αίσθημα φόβου και κινδύνου αφού κάθε δυσάρεστο περιστατικό μπορεί να αυξήσει τα συναισθήματα επιφυλακτικότητας και τρόμου. Σε αυτή την περίπτωση ο καρδιακός ρυθμός επιταχύνεται για περισσότερο χρόνο κάθε φορά και με την πάροδο του χρόνου χωρίς κάποια τραυματική και αγχωτική εμπειρία το σώμα εισέρχεται στην κατάσταση «μάχη ή φυγή» (fight or flight). Ακόμα και το καθημερινό άγχος για απλά πράγματα μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμα προβλήματα.
Έρευνες αποδεικνύουν τη σύνδεση μεταξύ του χρόνιου άγχους και του αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων. Η αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα στην αμυγδαλή λόγω έντονου άγχους προκαλεί άμεσα αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων με αποτέλεσμα την πρόκληση φλεγμονής στις αρτηρίες. Όσο περισσότερο είναι το άγχος τόσο αυξάνονται τα επίπεδα φλεγμονής στο καρδιαγγειακό σύστημα. Για το λόγο αυτό δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η διαταραχή μετατραυματικού στρες συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου.

Μειώστε τα επίπεδα άγχους
Το πρώτο και βασικό βήμα για να αντιμετωπίσετε το άγχος είναι να αναγνωρίσετε ότι το άγχος έχει αρνητικές επιπτώσεις γενικά για την υγεία και ειδικότερα για το καρδιαγγειακό σύστημα. Προσπαθήστε να είστε παρατηρητικοί και σημειώστε εάν έχετε και με ποια συχνότητα τα ακόλουθα συμπτώματα:
• ανησυχία
• εκνευρισμό και ευερεθιστότητα
• οξυθυμία
• δυσκολία στη συγκέντρωση
• έντονους πονοκεφάλους
• γαστρεντερικά προβλήματα
• έντονο καρδιακό παλμό
• προβλήματα στο σεξ
• μυϊκούς πόνους
Η μείωση των επιπέδων άγχους έχει αποδειχθεί ότι περιορίζει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Η βαθιά αναπνοή, ο διαλογισμός, η γιόγκα, το περπάτημα, τα χόμπι, οι κοινωνικές επαφές και το διάβασμα μειώνουν το άγχος και βοηθούν στη χαλάρωση. Δοκιμάσετε μια διαφορετική μέθοδο χαλάρωσης κάθε φορά και επιλέξτε ποια σας ταιριάζει καλύτερα. Επιπλέον οι παρακάτω παράγοντες συμβάλλουν αποτελεσματικά στη μείωση του άγχους.

Ο ύπνος
Η υψηλή χοληστερόλη, η παχυσαρκία, οι λιγότερες από 7 ώρες ύπνου καθημερινά επί μακρόν (αιτία για υψηλή αρτηριακή πίεση), αποτελούν παράγοντες κινδύνου καρδιακών παθήσεων. Ξαπλώστε τουλάχιστον μια ώρα νωρίτερα, επιλέξτε άνετο και ανατομικό μαξιλάρι, ένα χαλαρωτικό ρόφημα χωρίς καφεΐνη κα ένα βιβλίο της αρεσκείας σας για να δημιουργήσετε συνθήκες άνεσης και χαλάρωσης για ποιοτικότερο ύπνο.

Οι διατροφικές συνήθειες
Σε περιόδους άγχους και συναισθηματικής φόρτισης είναι πιο πιθανό να σας ελκύουν τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και ζάχαρη. Ο συνδυασμός άγχους και κακών διατροφικών συνηθειών αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης υψηλής χοληστερόλης και αύξησης βάρους ή παχυσαρκίας. Η μεσογειακή διατροφή έχει αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία και έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, με θετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης.

Η φυσική δραστηριότητα
Μελέτες επιβεβαιώνουν τη συσχέτιση έλλειψης άσκησης και αύξησης των επιπέδων στρες, άγχους και κατάθλιψης. Η αερόβια άσκηση μπορεί να αυξήσει την ανθεκτικότητα της καρδιάς στο σωματικό και ψυχικό στρες. Αερόβια άσκηση ορίζεται κάθε σωματική δραστηριότητα που αυξάνει την αναπνοή και τον καρδιακό ρυθμό, όπως το γρήγορο περπάτημα, το τρέξιμο, το ποδήλατο ή ο χορός. Επιπλέον η φυσική δραστηριότητα είναι δυνατό να συμβάλλει στη μείωση της επίδρασης του άγχους στο νευρικό σύστημα, καθιστώντας μικρότερο τον χρόνο αποκατάστασης μετά από κάποια αγχωτική κατάσταση.

Η A.Vogel προτείνει:
Σημαντικό ρόλο στη μείωση των επιπέδων άγχους, υπερέντασης και ανησυχίας κατέχουν τα βότανα. Η πασιφλόρα αποτελεί βότανο γνωστό για τις ευεργετικές του ιδιότητες στη μείωση του αισθήματος ανησυχίας και της υπερέντασης. Συγκεκριμένα η φρέσκια πασιφλόρα και το φρέσκο μελισσόχορτο που περιέχονται στο Passiflora Complex Spray της Ελβετικής εταιρίας A.Vogel συμβάλλουν στην ενίσχυση του αισθήματος χαλάρωσης και ευεξίας και στην ομαλοποίηση του διακοπτόμενου ύπνου. Επίσης ο ψευδάργυρος που περιέχεται στο Passiflora Complex Spray συμβάλλει στη φυσιολογική γνωστική λειτουργία και στην προστασία των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες.