Valeriana officinalis L.

Ιστορία

Ήδη από τον 4ο και τον 5ο αιώνα π.Χ., η βαλεριάνα είχε μεγάλη σημασία για τους υποστηρικτές του Ιπποκράτη, οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία ασθενειών κυρίως στις γυναίκες. Οι γιατροί της αρχαιότητας, αναφέρθηκαν σε αυτό το φυτό ως "Phu" (αυτό το όνομα εμφανίζεται επίσης σε μεσαιωνικά γραπτά). Τα είδη βαλεριάνας διαφοροποιήθηκαν και περιγράφονται με τα ονόματα "phu magnum" ή "Theriacaria"," phu vulgare" ή "κοινή βαλεριάνα" και "phu minus" ή "μικρή βαλεριάνα". Συναντάμε το βότανο στα γραπτά του Διοσκουρίδη, Πλίνιου και στα ιατρικά έργα του Hildegard von Bingen.

Το όνομα "βαλεριάνα" δεν εντοπίζεται σε κλασικά λατινικά κείμενα ή μεταφράσεις, μέχρι να εμφανιστεί στο έργο του Ισαάκ Ιουδαίου του 10ου αιώνα «De diaetis». Σύμφωνα με τον Bartoldi, πήρε το όνομά της από τη ρωμαϊκή συνοικία Valeria στην επαρχία Pannonia, μια περιοχή νότια και δυτικά του Δούναβη. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, το όνομα του βοτάνου πιθανώς δεν έχει καμία σχέση με τη λατινική λέξη "valere" που σημαίνει "υγιής", "πολύτιμη". Ο Tschirch πιστεύει ότι είναι πιθανό το όνομα να προέρχεται από τα Αραβικά. Ακόμη ένας άλλος ισχυρισμός,υποστηρίζει ότι η λέξη " βαλεριάνα" έχει εξελιχθεί από τον γερμανικό όρο "baldrian" και πριν από αυτόν από τη γερμανική λέξη "bullerjan", η οποία μετονομάστηκε σε "balderjan". Αυτός ο όρος έχει συνδεθεί με τον θεό του φωτός, τον Baldur και με τον Άγιο Ιωάννη στη χριστιανική του εκδοχή. Η λέξη officinalis είναι ένας λατινικός όρος που σημαίνει "για χρήση στο νοσοκομείο/φαρμακείο".

Παλαιότερα, η βαλεριάνα χρησιμοποιούνταν ευρύτερα σε σχέση με σήμερα, ως εμμηναγωγό και διουρητικό. Χορηγήθηκε επίσης για τη θεραπεία των παθήσεων της σπλήνας, της πανώλης, του πόνου στην πλάτη, του βήχα και των παθήσεων των ματιών. Χρησιμοποιήθηκε τοπικά για την καταπολέμηση των ελκών και των κονδυλωμάτων. Στην Ιταλία, το 17o αιώνα, το φυτό χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία της επιληψίας. Τα έντονα μυρωδικά φυτά,όπως και η βαλεριάνα, ήταν πάντα σημαντικά για την προστασία από μάγισσες και κάθε είδους κακό πνεύμα. Ακόμη και σήμερα σε ορισμένες αγροτικές περιοχές, ένα ματσάκι βαλεριάνα κρέμεται συχνά μαζί με ένα ματσάκι άγρια μαντζουράνα πάνω από την είσοδο του σπιτιού ή του αχυρώνα, προκειμένου να προστατευθούν οι κάτοικοι από την κακή τύχη.

Χαρακτηριστικά βοτάνου

Η βαλεριάνα είναι πολυετές φυτό με εξαιρετικά ποικίλη μορφολογία. Περιλαμβάνει ανθεκτικό ρίζωμα με πολλές δευτερεύουσες ρίζες και κοντούς μίσχους. Την άνοιξη το φυτό αναπτύσσει μια βασική ροζέτα με φύλλα σε σχήμα πτερυγίου. Από το δεύτερο έτος της ζωής του, το φυτό διαμορφώνει ένα στρογγυλό, αυλακωτό, κοίλο στέλεχος που αναπτύσσεται σε ύψος μεταξύ 80-120 εκατοστών και διακλαδίζεται στην κορυφή. Τα πτεροειδή φύλλα μοιάζουν με λόγχη και καταλήγουν είτε σε 9-21 λεπτά οδοντωτά φύλλαράκια ή σε ένα μοναδικό. Έχουν ανοιχτό-πράσινο χρώμα στην άνω επιφάνεια και πιο σκούρο στην κάτω. Εμφανίζονται σε ζεύγη εκατέρωθεν του στελέχους που διακλαδίζεται και φέρει λευκά και απαλά ροζ άνθη. Το φρέσκο φυτό είναι άοσμο. Το τυπικό άρωμα βαλεριάνας μπορεί να ανιχνευθεί ελάχιστα και προέρχεται από τη φρέσκια ρίζα. Η έντασή της γίνεται πιο ισχυρή όταν το φυτό ξηρανθεί. Αυτό το άρωμα προσελκύει τις γάτες και έχει μια περίεργη μεθυστική επίδραση σε αυτές. Το φυτό ανθίζει από Μάιο έως Αύγουστο.
Υπάρχουν 150 είδη του γένους Valeriana, από τα οποία τέσσερα είδη είναι επίσημα στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία απαριθμεί το Valeriana officinalis LINNÉ ως συλλεκτικό είδος, δίνοντάς του την πρόσθετη κατηγορία "sl" (που σημαίνει "sensu latiore"). Για να παρασκευαστεί το σκεύασμα, μπορούν να συλλεχθούν Valeriana radix, V. sambucifolia, V. procurrens, V. collina και V. exalta . Εκτός από την Valeriana officinalis, δύο άλλα είδη αυτού του γένους χρησιμοποιούνται για την παρασκευή φυτικών φαρμάκων: το μεξικάνικο είδος βαλεριάνας, V. edulis NUTT. ssp. procera, η βαλεριάνα που ευδοκιμεί στο Πακιστάν και την Ινδία και η V. wallichii DC. Και τα δύο είδη είναι πλούσια σε βαλεποτριικά. Σε αντίθεση με τη V. officinalis, αυτά τα είδη χρησιμοποιούνται ως ηρεμιστικά κατά τη διάρκεια της ημέρας [βλ. Commission E Monograph].

Φυσικό περιβάλλον

Η βαλεριάνα απαντάται σε εύκρατες ζώνες σε όλη την Ευρώπη, αλλά αναπτύσσεται επίσης στον Καύκασο, τη δυτική και κεντρική Ασία, τη Σιβηρία, τη Μαντζουρία και την Ιαπωνία. Αναπτύσσεται σε όλες τις καιρικές συνθήκες και οι διάφορες μορφές φύλλων του μπορούν να προσαρμοστούν στις συγκεκριμένες συνθήκες κάθε περιβάλλοντος. Σε γενικές γραμμές, προτιμά τις υγρές τοποθεσίες στις όχθες των ρευμάτων και των ποταμών, σε τάφρους ή σε υγρούς βοσκότοπους, αλλά βρίσκεται επίσης σε υπερυψωμένο έδαφος ορεινών περιοχών. Τα φυτά που προέρχονται από ορεινές περιοχές είναι συνήθως πιο αρωματικά από αυτά που απαντώνται σε περιοχές βάλτων ή ελών.

Παρασκευή

Η βαλεριάνα καλλιεργείται σε βιολογικά ελεγχόμενες καλλιέργειες από αγρότες που δουλεύουν ειδικά στην A.Vogel για την καλλιέργεια του φυτού. Μετά τη συγκομιδή το φθινόπωρο, οι ρίζες και το ρίζωμα διαβρέχονται με αλκοόλ χωρίς να προηγηθεί ξήρανση.