Hedera helix L.

Ιστορία

Ο κισσός έχαιρε μεγάλης εκτίμησης μεταξύ πολλών αρχαίων συγγραφέων. Στην αρχαία Αίγυπτο, ο κισσός ήταν ιερός για τον Όσιρη, τον θεό της γονιμότητας και κυβερνήτη του κάτω κόσμου. Στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, ο κισσός, μαζί με το αμπέλι, ήταν σύμβολο των θεών του κρασιού Διονύσου και Βάκχου αντίστοιχα. Το σύμβολο του κισσού το συναντάμε συχνά στον παλαιοχριστιανικό συμβολισμό και στους μεσαιωνικούς καθεδρικούς ναούς. Το Hedera, αποτελεί το λατινικό όνομα για τον κισσό, το οποίο είχε αναφερθεί ήδη από τον Πλίνιο. Λέγεται ότι προέρχεται από την ελληνική λέξη έδρα ή την λατινική haerere, το οποίο σημαίνει "να καθίσει", και η οποία αναφέρεται στην κατανόηση των ριζών του. Η ελληνική λέξη έλικα σημαίνει "περιέλιξη" ή "σπειροειδές σχήμα". Βοτανικά, αυτό το όνομα είναι παραπλανητικό, καθώς ο κισσός δεν φέρει έλικες και δεν συγκρατείται γύρω από μια υποστήριξη. Κυρίως συγκρατείται από τις ρίζες του. Η ετυμολογία του αγγλικού ονόματος είναι αμφίβολη. Συνδέεται λανθασμένα με το "Old High German ebihouui" και το "Middle High German ebah". Η φαρμακευτική χρήση του κισσού είναι καλά τεκμηριωμένη. Τα γραπτά του Ιπποκράτη περιγράφουν ήδη τη ρίζα, τα φύλλα και τους καρπούς του κισσού ως φάρμακα για εσωτερική και εξωτερική χρήση.

Χαρακτηριστικά βοτάνου

Ο κισσός είναι πολύ ανθεκτικό αναρριχητικό φυτό ύψους έως 20 μέτρων, οι ρίζες του οποίου βρίσκονται σε δέντρα, βράχους και τοίχους. Δεν θεωρείται παρασιτικό φυτό. Όταν τα δέντρα που καλύπτονται από κισσό πεθαίνουν. Αυτή η κατάληξη οφείλεται κατά κύριο λόγο στο φαινόμενο του "στραγγαλισμού" κατά το οποίο οι μίσχοι του κισσού κάμπτονται, περιορίζοντας έτσι την ανάπτυξη του δέντρου. Υπάρχουν μεμονωμένα φυτά κισσού ηλικίας έως και 500 ετών, των οποίων οι κορμοί έχουν διάμετρο έως 2 μέτρα. Εκτός από το ξύλωμα της ρίζας που μεγαλώνει τριγύρω, υπάρχουν και διακλαδιζόμενα κλαδιά με σκούρο πράσινο χρώμα και φύλλα με διάταξη τριών έως πέντε λοβών. Τα δερματώδη φύλλα, είναι γυαλιστερά στην επάνω επιφάνεια με ανοιχτόχρωμη νεύρωση, και ανθεκτικά το χειμώνα.

Το φθινόπωρο, τα ανώτερα κλαδιά φέρουν πρασινωπά, δυσδιάκριτα άνθη, σε σχήμα ομπρέλας. Την άνοιξη, αυτά ωριμάζουν αρχικά σε πράσινα και στη συνέχεια σε μπλε-μαύρα, δηλητηριώδη μούρα. Τα κλαδιά που φέρουν λουλούδια έχουν διαφορετική μορφή (διμορφισμός φύλλων). Είναι ωοειδή, σε σχήμα λόγχης και ενιαία. Ο κισσός σχηματίζει λουλούδια μόνο εάν αναπτύσσεται σε μια ζεστή, προστατευμένη τοποθεσία και όχι παραπάνω από τα 8 με 10 έτη της ζωής του. Τα λουλούδια του ανθίζουν από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο. Οι σπόροι σχηματίζονται την επόμενη άνοιξη.

Φυσικό περιβάλλον

Ο κισσός συναντάται στα αραιά μικτά δάση, τους ζεστούς βράχους και τα τείχη και ευδοκιμεί σε υψόμετρα μέχρι 1800 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι εγγενές στη δυτική, κεντρική και νότια Ευρώπη καθώς και στη νοτιοανατολική Ασία. Η αναρριχητική του φύση το καθιστά δημοφιλές στους κηπουρούς ως διακοσμητικό φυτό και κάλυμμα τοίχου. Ο κισσός είναι ο μόνος Ευρωπαίος εκπρόσωπος της οικογένειας των Araliaceae. Ως εκ τούτου, συγγενεύει με το ginseng της Άπω Ανατολής.

Παρασκευή

Η A.Vogel χρησιμοποιεί το αλκοολούχο βάμμα από φρέσκους, αδέσμευτους βλαστούς που συλλέγονται από ανθισμένα άγρια φυτά. Οι βλαστοί μαζεύονται το φθινόπωρο. Ο κισσός σπάνια παρασκευάζεται σαν τσάι, ενώ τα φύλλα του χρησιμοποιούνται στην ομοιοπαθητική αραίωση.